Αμέτρητοι μύθοι γύρω από τη σπηλιά του Αγίου Μιχαήλ στο βράχο του Γιβραλτάρ. Κυριαρχεί όμως ο μύθος που υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο σπήλαιο ήταν οι πύλες του Άδη. Άρα και η είσοδος για τον Κάτω Κόσμο. Ακόμη ένας μύθος αναφέρει πως εκεί υπήρξε η μια από τις Ηράκλειες Στήλες, οι οποίες αποτελούν ίσως τις παλαιότερες φρυκτωρίες της Αρχαιότητας.
Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν ότι οι Ηράκλειες Στήλες βρίσκονταν στην Ιβηρική χερσόνησο, στο σημερινό Γιβραλτάρ. Εκεί θεωρούσαν ότι ήταν η άκρη του κόσμου. Δεν είχαν και άδικο.
Ο έλεγχος του Γιβραλτάρ αποτελεί και στη νεώτερη εποχή, κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες, το Μήλον της Έριδος μεταξύ δύο αποικιακών δυνάμεων της Ισπανίας και της Βρετανίας. Η πρώτη έχει αποδώσει ανεξαρτησία σχεδόν στο σύνολο των αποικιών της. Η δεύτερη όμως, η κραταιά Μεγάλη Βρετανία εξακολουθεί να ελέγχει δεκαεπτά Υπερπόντιες Κτήσεις μεταξύ των οποίων και τις δύο πύλες της στρατηγικής Μεσογείου Θαλάσσης. Στο μεν δυτικό άκρο, τις Ηράκλεις Στήλες, στο δε ανατολικό άκρο την διαμελισμένη μας πατρίδα. Η Κύπρος ελέγχεται από το Λονδίνο όχι μόνο μέσα από την αμφιλεγόμενη – από το Διεθνές Δίκαιο – κυριαρχία των Βρετανικών Βάσεων αλλά και δια μέσου των εκτεταμένων διευκολύνσεων τις οποίες απολαμβάνει εκ γενέσεως της κολωβής Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η εξέλιξη του Γιβραλτάρ ως υπερπόντιας Βρετανικής κτήσης χρήζει προσοχής μιας και παρουσιάζει κοινά στοιχεία με την περίπτωση της Κύπρου. Υπάρχουν βέβαια και διαφορές.
Θα κάνουμε παρακάτω μια πρώτη απόπειρα παρουσίασης του σύγχρονου πολιτικού καθεστώτος του Γιβραλτάρ στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Ο Βράχος όπως είναι γνωστός στην αγγλική βιβλιογραφία (The Rock) περιήλθε υπό Βρετανική κυριαρχία με την συνθήκη της Ουτρέχτης το 1713. Το Λονδίνο διατείνεται ότι η κυριαρχία του επί του χερσαίου χώρου του Γιβραλτάρ αφ’ εαυτού εξυπακούει και την άσκηση κυριαρχίας επί των εκτεινομένων χωρικών υδάτων.
Απεναντίας η Μαδρίτη θεωρεί ότι με βάση το άρθρο 10 της Συνθήκης της Ουτρέχτης, έχει παραδώσει στη Βρετανία μόνο την πόλη, το κάστρο, το λιμάνι και τα οχυρωματικά του έργα. Η διένεξη είναι πολυεπίπεδη και πολυδιάστατη. Η Μαδρίτη οπλισμένη με το σύγχρονο Διεθνές Δίκαιο όπως αυτό διαμορφώθηκε με την ίδρυση του ΟΗΕ, προβάλλει το επιχείρημα ότι δικαιούται κυριαρχία επί του νοτιώτερου άκρου της Ιβηρικής Χερσονήσου. Ο λόγος είναι προφανής:
Το Γιβραλτάρ έχει περιληφθεί στον Κατάλογο των Μη Αυτοκυβερνούμενων Περιοχών του ΟΗΕ ήδη από το 1946 – ουσιαστικά δηλαδή από την εποχή έναρξης εφαρμογής του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Η διελκυστίνδα, δηλαδή, Βρετανίας – Ισπανίας βαίνει να κλείσει αισίως ογδανταετία: όσο υπάρχει ο ΟΗΕ, υπάρχει και το άλυτο ζήτημα του Γιβραλτάρ. Το ίδιο ισχύει και για την Κύπρο, όπου η αυτοδιάθεση δεν εφαρμόστηκε επαρκώς δηλαδή αδιαιρέτως, με αποτέλεσμα το νησί ουδέποτε να αποαποικιοποιηθεί συνολικώς παρά μόνο μερικώς – πράγμα το οποίο αντίκειται στο πνεύμα του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ (1945) αλλά του πρωιώντος Χάρτη του Ατλαντικού (1941). Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ειδικής Επιτροπής ΟΗΕ Για την Εφαρμογή της Διακήρυξης Παραχώρησης Ανεξαρτησίας στις Αποικιοκρατούμενες Χώρες και Λαούς της 9ης Μαρτίου 2023 (παρ. 8):
Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να πιστεύει ότι ως αναγνωρισμένη ξεχωριστή Μη Αυτοκυβερνούμενη Περιοχή, το Γιβραλτάρ απολαμβάνει τα … συλλογικά δικαιώματα τα οποία απονέμει ο ΚΧ του ΟΗΕ. Το ΗΒ πιστεύει επίσης ότο λαός του Γιβραλτάρ έχει δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.
Ακόμη και στην χερσαία μικροέκταση ανήκουσα στην Υπερπόντια Κτήση του Γιβραλτάρ υπάρχει διαφωνία. Το Λονδίνο υποστηρίζει ότι είναι 5,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αντίθετα η Μαδρίτη υποστηρίζει ότι είναι ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο λιγότερο, δηλαδή 4,8. Αξίζει να αναφερθεί ότι το Γιβραλτάρ, η στενή αυτή λωρίδα της στρατηγικής χερσονήσου, ενώνεται με την Ισπανία με ένα ισθμό 1600 μέτρων περίπου, ο έλεγχος του οποίου είναι επίσης διαφιλονικούμενος. Η Αφρικανική ήπειρος απέχει μόλις 32 χιλιόμετρα προς νότο.
Με βάση απογραφή του 2016 ο πληθυσμός του Γιβραλτάρ ανέρχεται σε 34,000 κατοίκους. Βρετανικός νόμος περί Υπερποντίων Περιοχών του 2002 παραχωρεί Βρετανική (Υπερπόντια) υπηκοότητα στους Γιβραλταριανούς.
Κατά την τελευταία σύνοδο της εικοσιεννιαμελούς επιτροπής του ΟΗΕ για την αποαποικιοποίηση τον Ιούνη του 2023 ο Πρωθυπουργός του Γιβραλτάρ Fabian Picardo δήλωσε εμφαντικά: Το Γιβραλτάρ Ανήκει στους Γιβραλταριανούς τελεία και παύλα για να προσθέσει σε όποιον δεν αρέσει, θα το ανεχθεί και θα πει κι ένα τραγούδι.